eccoVi alcune pagine dell'opera,
per avere il testo integrale contattare il seguente numero: 339 6859588

L’eredità... ti lu nonnu Nicola

Personaggi

 

Cocu Crepacane

Melina sua moglie

Ciccillo Folletto

Pippinu giovane pastore

Lucia Caccavella

Giovanni Crepacane

Margherita sua moglie

Lisette sua figlia

Notaio Pecorella

 

 

La storia si svolge in una casa padronale nell’immediata periferia di una Mesagne verso la fine degli anni quaranta. La famiglia ha goduto di una certa agiatezza che piano piano si è persa negli ultimi anni per cessare del tutto con la morte del nonno.

Alla sua morte, il nonno, lascia in casa un figlio scapolo ed insieme a lui, un nipote di qualche anno più piccolo e la moglie di quest’ultimo.

L’altro nipote con sua moglie, è emigrato in Francia circa vent’anni prima e lavora in miniera; questi ultimi hanno avuto una figlia che non ha mai visto i parenti.

Nella masseria vive, assieme agli altri, un giovane pastore alle dipendenze degli stessi.

 

La scena si svolge in una ampia cucina della masseria dove c’è un’arredamento che ha visto tempi migliori. I mobili mostrano una decadenza dovuta agli anni ed all’incuria ma non è troppo misero.

La cucina mostra tre entrate. La prima a sinistra è la quinta principale, l’altra a destra da su un’entrata di servizio ed alle stalle e la terza anch’essa a destra o di fronte, da nelle altre stanze.

 

 

 

ATTO I

 

scena prima

 

 

(Melina, affaccendata ad apparecchiare per la cena. Coco, il marito, è appena tornato dalla campagna, trova l’asina che gli era scappata e si rivolge ad essa con toni molto accesi)

 

COCU: (voce fuori scena) Ah carogna, quà stai? Brutta figghia ti ‘ndrocchia t’è piaciutu cu mi lassi alla ‘peti fori aaah! Oè...! ferma, statti ferma sa! Ce dici ca vuè ti futti puru quiddi to’ cicureddi ca aggiu truvati strata strata, tra suturi e iastimazzi? Lassa dda lassa...; e di mo’ ‘nnanzi va’ troviti pani sola, ca iu, no’ ti tau chiui mancu acqua no’ ti tau... (entra in scena)

 

MELINA: (accompagnando le battute del marito con versi di insofferenza e di commiserazione) E ‘nci ‘nna tatu assai mangiari ‘nfina a moni...! Povara bbestia; ca va’ murendu vai!

 

COCU: Brutta figghia ti... (accorgendosi della presenza della moglie le si rivolge per un attimo e distrattamente) bona sera Mmilì...! (poi rivolto ancora in direzione della stalla vistosamente arrabbiato...) Statti da’ e no’ ti moviri cu no’ ti cosu ti cauci, brutta ciuccia e figghia ti ‘na ciuccia... carnali. Ti mo ‘nnanzi è spicciata la pacchia. Aah si si! Mo è lu mumentu... aggia ve’ ci t’ava difendiri cchiui! Taggia cangià, ha spari’ ti nanzi alli uecchi mia! Coccia ca m’hanna da’ sortantu tre chili ti brascioli e doi ti sazizza. (guardandosi ed annusando intorno) A propositu Mmili, ‘nci ‘nneti sazizza vosci?

 

MELINA: (sempre più insofferente) E bona sera! (sbottando) Ci ‘nni vuei so’ favi ‘ncapriati e scarfati, quiddi ca ha ‘ngiurati stamatina; ci noni, sai cc’è ti stà dicu? vani e mangia ‘nziemi alla ciuccia...

 

COCU: Aah c’è bella sciurnata osci uè! Tuttu a cunciertu! Nu piernu ca no’ ti ticu...!

 

MELINA: (sarcastica) E no’ mi lu tiri allora ...!

 

COCU: Ti lu Spata a Misciagni alla ppeti m’è fattu turnari cuedda fitintona ti ciuccia! ‘Sta matina ndi n’ammu sciuti toci toci a ‘ngrazi ti ddiu; ammu rrivati fori e l’aggiu llivata ti sotta allu trainu, ma, tra llu mumentu ca è vistu l’aratinu prontu cu ‘nci lu ttaccu cretu e cu ‘ncuminzamu a fatiari, a ‘na mostra vota, s’è mesa a fuciri mancu ‘na saietta ...

 

MELINA: (sottovoce) Cu ti pigghia a tei e a edda!

 

COCU: ...e macari ca la chiamava cu li bbueni, "a ieni cquani rusina mia", tici ca rusina vinia; quedda chi le stra..., a comu vitia ca mi stà ‘nvicinava ‘nu picca, si spustava chiù dda mmeru; e cchiù iu mi ‘nvicinava e chiù quedda si ‘lluntanava; quandu finalmenti, toppu toi o tre quarti t’ora ...

 

MELINA: (brontolando) Tuttu osci a sciucari si l’hannu fatta ‘sti to’ tisgrazziati e mmalacarni.

 

COCU: ...Quandu ormai m’era fatta ‘nchianari la pressioni a tre ori ti notti e la vocca mi l’è fatta fari pili pili, finarmenti, chianu chianu, m’aggiu pututu ‘nvicinari e l’aggiu ziccata pi la cota... e ci la mantinia cchiui, santucosumu alla macchia? Quedda figghia ti... ‘na ciuccia, è minatu ‘nu ucculu ca simbrava ‘na ciamara ti carnuali, ma cchiu forti assai, s’è ‘mpinzata sobbra alli iammi ti nanzi e dd’è ‘ncuminzata a iaticari cauci all’aria a tremula terra, e ci no’ lla lassu ‘metiatamenti, mi faci neru neru comu a ‘nu craoni, ci no’ propria mi lassa cataviri dda ‘n terra, cu fazzu cenniri pi lli ciciri ti "scardinu"!! Aiih Mmilina mia, c’è bruttu quartu t’ora ca aggiu passatu! Edda è sparita mancu ‘nu furmini e s’è firmata tra llu cranu di cumpà Angilinu cacamargiali e dà è rrumasta pi buenu tiempu cu mi ‘ngiura ti luntanu; e ci fessammamasa scia cchiù ddo edda; c’è dici ca m’era pigghiari puru li mazzati pi sobbra?

 

MELINA: (spazientita) Uè sienti Co’! Mo’ spicciala cu ‘sta storia ca non ni pozzu cchiui; ormai mi n’aggiu chini puru... li visazzi a capitu o noni! La veritati eti ca tu si ‘na croci e la vita mia è ddivintata ‘nu calvariu. Quedda povara ciuccia no’ lla mai pututa suppurtari ti c’è rivata ‘ntra ‘sta casa; ha statu subbutu cilusu ti quedda bbestia pircè nonnuta è trattata edda megghiu ti tei, ma quantu a carnalegna e a scintrusamientu, siti propria uguali tu e edda...

 

COCU: Uguaaali! Comu uguali; c’è sant’annecchia sta’ dici!! C’è mi ‘nna ffa’ sci’ ti capu puru tuni moni? Oè, mo’ vì ca qua scoppia casa micciula stasera! ...Uguali sssì! A ddò fessammammata sta’ viti la cota e li recchi grandi?

 

MELINA: Sini sini, propria tali e quali, e ci no’ ttieni li recchi grandi a ringrazziari ddiu ti la tocazioni ca m’è saputa tari mama e sierma, ‘ddifriscu ti Ddiu, ci no’ n’fronti, a st’ora, tinivi la bbunnanzia ti ‘n’atra cosa... (di nascosto fa il gesto delle corna) ca zitti e stammindi zitti...!

 

COCU: Zitti! Comu zitti ...! Noooo, mo’ a vummicà lu fiatu; c’è t’è ‘sta storia ti la bbunnanzia! Mmilì, parla Mmilì ci no’ osci spicciamu propria brutti.

 

MELINA: Mbè, vi ci la spicci moni ca mi sta’ urti la nervatura! La bbunnanzia voli ssapi ...! Siti capu tosta tutti toi, tu e la ciuccia, va bbeni? Anzi tutti treti cu nonnuta bbonanama, ci nci caccia; ca la veritati, la corpa eti sua cchiu ti tutti ca è vizziata quedda bestia mancu ‘na piccinna; mangiari e ‘mbeviri a crepapanza e poi l’assia, rusina sua, solamenti pi passiggiari.

 

COCU: (accondiscendente perchè impaziente di terminare quella discussione) E va bbeni me, carmiti moni sà...! Ca mi pari a mmei ca ti nna sciuta ti capu. E cc’è teti quani? La ciuccia, li recchi cu lla cota, la bbunnanzia, lu nonnu... ma c’è ha scimunita sana sana?

 

 

scena seconda

 

 

CICCILLO: (entra in scena molto lentamente con in testa un grosso imbuto per cappello) A mei pare che ato scimoniti tutt’e doi.

 

MELINA: Oooh matonna! E’ rrivatu prestu stasera.

 

COCU: E tuni, zzu Ciccì, no’ ssi soltantu scemu, (scandendo lentamente ad imitazione di Ciccillo) sei puro paccio! C’è santucosumu t’ha misu n’capu?

 

CICCILLO: E’ un nuovo sperimento; un cappiello con l’erezzione, con l’addizzione, con..., con l’aereazzione, con l’ariazzione... ‘nzomma, per tenire la capo fresca puro con lo cavoto ti lo state.

 

COCU: E ‘sta fiata ha propria ‘ndrizzatu zzu Ciccì, tu la capu fresca la tieni sempri e no’ sortanto lo state.

 

MELINA: Viti dda viti. Vi’ c’è bella eretitati ca ndè lassatu nonnuta: ‘na ciuccia carnali e ‘nu zziu ca no’ ssai ci eti, chiù scintrusu o chiù pacciu.

 

CICCILLO: (sale su di una sedia e parla con tono rapito) Lassate ca i morti riposino tra i morti...

 

COCU: (sottovoce) Tua e di mammata...

 

CICCILLO: (scende dalla sedia con agitazione) e lassati a santa paci quedda benedett’anama ti lu tata mia, ca quandu era vivu v’è fattu commutu cu vi lu llisciati finchè mittia lu piattu an taula pi tutti; e no’ cuntamu, poi, cuddu ca sparia alla scunduta o a palesi; e mo’ ‘nu panaru t’ovi, mo’ ‘nu bbuttiglioni t’ogliu...

 

COCU: Sputa e pigghia fiatu.

 

CICCILLO: ...E po’ to’ liri ‘na fiata, ‘na pezza ti casu ogni tantu, e li fichi a litteri, deci sordi nn’atra vota, e lu capasoni ti lu vinu, e li buttigli ti la sarsa, e l’aulii sotta sali, e poi... e poi la fessa ti mammata ca no’ t’è ‘nfucatu prima...

 

COCU: Carmiti ci no’ poi t’amma ffari lu salassu pi la prissioni.

 

MELINA: Oè! fermu ddo tieni ci no’ sembra ca l’ammu spugghiato ti ogni bbeni ti Ddiu a sierda e nde mantinuti a sbafu ‘nfina a moni; e nui, nui nienti ammu fattu quà intra? Iu! iu, nienti aggiu fattu cquani? Rispundi! Nienti contu iu?

 

COCU: Sciamu me, rispundi! nienti conta Mmilina?

 

CICCILLO: (risale sulla sedia e riprende il tono rapito) L’uomo ha vituto, l’uomo ha sintuto, femmana ha... (fa il gesto del furto con le mano destra semi nascosta)

 

MELINA: Eh, eh! A proposutu ti femmini; quiddi hannu stata la vera rruvina ti sierda e puru la nostra. Ca ci sapi quali bbedda zzucculecchia s’è sucati li turnisi, ca ‘nfina all’urtumu mumentu m’è tuccatu cu nci llavu li camisi mmucati ti russettu. Che schifu! Ca si n’era essiri solamenti virgugnatu alla etati sua.

 

CICCILLO: (scende dalla sedia) Ma spicciala e penza chiuttostu a, a...

 

MELINA: Oè! nè a nè bba; e vistu ca siembri ‘nu sicritariu addottoratu pi comu sa’ purtari li cunti ti l’atri, è bbuenu mo’ cu rispundi a rima; a do’ hannu sa spicciati li turnisi ti lu nonnu! Addo l’è ssa scunduti. Rispundi!

 

COCU: Rispundi moni me. A do’ stannu li sordi?

 

MELINA: (sempre più agitata) Quandu ‘nu mesi a ggretu è muertu cu tutti li sacramenti, ammu rrivutata totta casa sotta sobbra e no’ ammu pututu acchiari mancu l’ombra ti ‘nu cintesumu. Addo è misi ‘sti sordi, si pò sapiri?

 

CICCILLO: (risale sulla sedia) Sparito Filippo è sparito il panaro; sparito lu tata con tutto il tanaro.

 

COCU: (commiserevole) E do’ tici, Mmilì, ca hannu pututi sa spicciari; prima cu mmori si ccattau quedda bedda ciuccia cu capezza e calessi, ca ci no’ li vindimu subbutu no’ llu putimu mancu pricari, poi ‘nu vistitu a mmusura, cambali e cappieddu pi iddu e pi st’atru povuru sciacuratu, ca quandu passaunu ti lu sitili simbraunu to’ veri signurini; ti la chiazza poi era lu patrunu e si facia nnuciri, ti casa, puru lu latti ti l’acieddi. E la sera poi, tra la cantina ti Enea, vinu e purpetti a crepa panza; ti rricuerdi zzu Ciccì.

 

MELINA: E c’è ss’ava rricurdari...! cuddu si rricorda soltantu li cosi ca li convienunu e pi llu restu faci lu fessa an forza, no’ llu vi’!

 

COCU: (ormai impaziente) Va bbeni me, aggiu capitu tutti cosi; ‘sta sera cuddu picca ti mangiari v’ha spiccia a vilenu; anzi, tutti ‘sti tiscursi m’hannu fattu chiutiri lu stommucu. Sapiti c’è vi stà ddicu: stativi cquani ca iu mo’ mi n’essu propria cu cangiu aria, prima cu succeti ‘nu spruposutu. (uscendo) Vilenu, sempri vilenu e fatia, fatia e vilenu ‘ntra ‘sta casa.

 

MELINA: Sini, iessi camì! Si veti ca no’ nni puerti fami, quandu ti scazzaca ti li futti. E cc’è razza ti omu sinti tuni...? E ci nò a ‘stu motu barburu eramu a sta’ ridotti? (piagnucolando) Aah! non nci la fazzu propria cchiui, mi nn’aggiu chiena ‘nfina a sobbra alli capiddi ti tei, (indossa uno scialle ed esce) ti nonnuta, ti ‘sta casa e di st’atru pacciu cquani.

 

CICCILLO: (scende dalla sedia, si accerta di essere restato veramente solo e si toglie l’imbuto dalla testa) Ma ce famiglia disgrazziata; iddu mo va’ sbafa alla cantina e si fotti roma, stroma e totta la basillicata, e po’ tici ca no’ porta fami; edda è sciuta cu va’ pitticulescia cu la cummari e cu nci spinnacchia tutti li pili ti la fessammammasa, e puru ti l’attani e di quanta razza teni, e quà, nisciunu cchiui penza cu si ssetta a taula comu a lli cristiani. Mbe, mo’ sa’ c’è fazzu? mo’ mi lu fottu ‘stu bellu piattu ti favi prima cu fannu pinzieri e cu tornunu. (si appresta a mangiare) Uarda quà ua’; stannu puru li pipaluri rrustuti, bbedda mia; ‘nu bellu bbicchieruzzu ti vinu (se lo versa e beve tutto di un fiato) aaah alla facci ti Cocu e di Mmilina. (si sistema un lembo di tovaglia al collo e mentre si accinge a mangiare, bussano alla porta) E ti paria, sempri allu cchiù bellu anna cardari cu tuzzunu. (si rimette l’imbuto in testa e va ad aprire) Ci eti?